Over het kiezen van een advocaat die het beste bij jou past
“Ik heb zojuist mijn huis in Almere verkocht en nou zegt de notaris dat mijn ex- vrouw Saida haar handtekening moet zetten op de akte van levering. Zonder de handtekening van Saida gaat de levering niet door, zegt de notaris. Dat begrijp ik dus echt niet.”
Terwijl Mohamed, een vriendelijk ogende man van achter in de vijftig, verder praat, draait mijn brein op volle toeren. Ik kan niet wachten met het oplossen van de puzzel. Het liefst help ik Mohamed meteen van deze onzekere toestand af.
“Mohamed, begrijp ik het goed dat je het huis in eigendom had lang voordat je met Saida trouwde? En dat je in Marokko getrouwd bent en dat je geen huwelijkse voorwaarden bent overeengekomen? En dat Saida nooit in Nederland is geweest?” Mohamed knikt. “Ja, dat klopt allemaal. En we zijn nu ook al ruim vijf jaar officieel gescheiden, zowel in Nederland als in Marokko, dus ik begrijp echt niet waarom die notaris zegt dat er voor de levering Saida’s handtekening nodig is. De koopovereenkomst is al ondertekend door de koper en mij en als ik niet op tijd lever dan moet ik een boete betalen van 10%. Dat komt neer op € 25.000! Ik kan toch geen boete betalen van € 25.000! Alleen omdat de notaris van mening is dat Saida ook moet tekenen voor de levering. Saida is nooit eigenaar geworden van de woning, dus waarom zou zij moet tekenen?”
Wat Mohamed zegt klopt helemaal, zo is de uitslag van de quickscan die mijn brein inmiddels heeft uitgevoerd. Mohamed en Saida vallen voor wat het vermogen betreft onder het Marokkaanse recht. Dit betekent dat het huis in Almere nooit in een gemeenschap van goederen is gevallen, omdat het Marokkaanse recht als uitgangspunt algehele uitsluiting van gemeenschap kent.
“Maar hoe komt de notaris er dan bij Mohamed, dat Saida ook moet tekenen? Kun je me dat uitleggen?” Mohamed zoekt in de witte plastic tas die hij mee heeft genomen naarstig naar een document. Tussen de grote stapel papieren haalt hij een gekreukeld document tevoorschijn. “Ja, dat kan ik je zeker uitleggen. Kijk, dit is het verzoek dat mijn advocaat in 2015 heeft ingediend bij de rechtbank. In dit verzoek heeft de advocaat geschreven dat Saida en ik in gemeenschap van goederen zijn getrouwd. Hoewel de rechtbank daar verder niets over heeft gezegd in de echtscheidingsuitspraak vindt de notaris dat voor de levering Saida’s handtekening vereist is. Want, zo zegt de notaris, uw advocaat schrijft toch niet zomaar dat u in gemeenschap van goederen met elkaar getrouwd bent?”
Ik lees het document dat Mohamed mij zojuist heeft overhandigd. Wat Mohamed zegt, klopt. De advocaat heeft inderdaad gesteld in het verzoekschrift tot echtscheiding dat partijen in gemeenschap van goederen zijn getrouwd. Enige onderbouwing van deze stelling ontbreekt. Het valt op mij op dat er slechts één verzoek gedaan wordt aan de rechtbank namelijk het verzoek om het uitspreken van de echtscheiding. De stelling dat partijen in gemeenschap getrouwd zijn is niet eens relevant nu er alleen verzocht is om de echtscheiding en niet om bijvoorbeeld ook verdeling van vermogen.
“Heb je ook de echtscheidingsuitspraak voor mij, Mohamed?” Mohamed knikt. “Ja, die heb ik voor je. Wacht.” Een paar seconden later haalt hij de echtscheidingsbeschikking uit de stapel papieren. “Alsjeblieft”.
Ik zie dat de rechtbank in de echtscheidingsbeschikking met geen woord rept over het huwelijksvermogensregime van partijen. De rechtbank laat het volledig in het midden of de stelling van de advocaat dat partijen in gemeenschap van goederen getrouwd zijn juist is. Saida is overigens niet in de procedure verschenen en heeft geen verweer gevoerd.
“Kijk, mevrouw Bouddount. Ik ga niet om de handtekening van mijn ex- vrouw vragen want daarmee erken ik dat zij mede-eigenaar is. Waarom zou zij anders mee moeten tekenen? Alleen een mede-eigenaar moet voor de overdracht tekenen en zij is geen mede eigenaar”. Ik kan hem daarin wel volgen.
Ik beloof Mohamed dezelfde dag nog te overleggen met de notaris en de notaris uit te leggen dat op grond van het internationale familierecht Saida nooit mede-eigenaar is geworden van de woning in Almere en dat haar handtekening dus helemaal niet nodig is.
Het overleg met de notaris mag helaas niet baten. De notaris blijft bij zijn standpunt dat een advocaat niet zomaar in een verzoekschrift opneemt dat partijen in gemeenschap van goederen zijn gehuwd en dat hij ervan mag uitgaan dat hetgeen een advocaat stelt in een verzoekschrift klopt. Ik werp tegen dat ook ik advocaat ben en ik, in tegenstelling tot de advocaat in de echtscheidingsprocedure, gespecialiseerd ben in het internationale familierecht. De notaris kan daarom eerder uitgaan van wat ik daarover stel dan wat de andere advocaat daarover heeft gesteld in het verzoekschrift.
De notaris wijkt echter geen millimeter van zijn standpunt en wil niet het risico lopen om aansprakelijk gesteld te worden door Saida doordat hij heeft meegewerkt aan de levering zonder de handtekening van Saida.
“Mohamed, de notaris wil niet meewerken. Ondertussen nadert de datum waarop volgens de koopovereenkomst geleverd moet worden. Als dit niet is opgelost vóór de datum van levering, dan moet je een boete betalen. Wat ik nu wil gaan doen, en daar heb ik je toestemming voor nodig, is een professor internationaal familierecht inschakelen en hem vragen om een deskundigenbericht te schrijven. Hoe ziet hij de situatie? Is Saida volgens hem nu mede-eigenaar geworden van de woning en is voor de levering haar handtekening vereist? Hij kan het rapport binnen een paar werkdagen leveren.”
Mohamed gaat akkoord met mijn advies en ik schakel de deskundige in die binnen een paar dagen een helder en krachtig rapport naar mij stuurt. De conclusie van deskundige is als volgt: op het huwelijkse vermogen is het Marokkaanse recht van toepassing, Mohamed en Saida zijn dus niet in gemeenschap van goederen getrouwd maar onder algehele uitsluiting, Saida is nooit eigenaar geworden van de woning en zij hoeft dan ook niet te tekenen voor de eigendomsoverdracht.
Ik stuur het rapport dezelfde dag nog door naar de notaris. Helaas ontvang ik enkele uren later het teleurstellende bericht van de notaris dat het deskundigenrapport voor hem geen aanleiding is om zijn standpunt te herzien: voor de levering is Saida’s handtekening nodig. Geen handtekening is geen levering. Ook het telefoongesprek dat ik later op de dag met hem heb brengt voor de notaris geen verandering in de zaak.
Ondertussen nadert de datum van levering. Ik adviseer Mohamed daarom om een notaris in te schakelen die niet de eis stelt dat zijn ex- vrouw moet tekenen voor de overdracht. Deze notaris kan contact met mij opnemen mochten er onduidelijkheden zijn.
Ik spreek met Mohamed af om zekerheidshalve, om voor eens en altijd duidelijkheid te krijgen over de algehele uitsluiting van iedere gemeenschap van goederen tussen Saida en hem, een procedure te starten bij de rechtbank, waarbij ik aan de rechter vraag om een verklaring voor recht die inhoudt dat op het huwelijkse vermogen van partijen het Marokkaanse recht van toepassing is en dat zij buiten iedere gemeenschap van goederen zijn getrouwd. Ik wijs Mohamed er wel op dat deze verklaring voor recht nooit vóór de leveringsdatum wordt afgegeven door de rechtbank en dat het dus echt zaak is om een notaris te vinden die wel meewerkt.
Mohamed benadert ondanks mijn dringend advies hiertoe geen andere notaris voor de levering. De datum van levering verstrijkt zonder dat er geleverd is en dus verbeurt Mohamed een boete van €25.000 aan de koper.
De verklaring voor recht wordt drie maanden later afgegeven door de rechtbank. Waar om gevraagd is, is verkregen. De rechter verklaart voor recht dat op het huwelijkse vermogen van partijen Marokkaans recht van toepassing is en dat partijen daarom buiten iedere gemeenschap van goederen zijn getrouwd.
Moraal van dit verhaal: heb je een buitenlandse nationaliteit, ben je in het buitenland gehuwd, heb je in het buitenland gewoond, zijn je kinderen in het buitenland geboren, heb je bezittingen in het buitenland, kortom is er iets ‘buitenlands’ aan je situatie, dan moeten er bij een echtscheiding alarmbellen gaan rinkelen. Het streven in iedere zaak is dat het met de uitspraak van de rechtbank zo wel een beetje klaar moet zijn met alle ellende. Het kan toch niet zo zijn dat jaren later de ellende herleeft terwijl je dacht dat alles goed was afgewikkeld? Voorkomen is beter dan genezen. Gun jezelf daarom een advocaat die het beste aansluit op jouw situatie. Ga naar een internationaal familierecht specialist wanneer jouw situatie hierom vraagt. Wees selectief. Alleen een internationaal familierecht specialist zal tot in de puntjes voor je kunnen uitzoeken welk recht van toepassing is op je echtscheiding, op de kinderen, op de kinder- en partneralimentatie, op het vermogen en wat dat recht dan precies betekent voor je. Dit gaat niet alleen over nu; dit gaat ook -misschien wel zelfs méér- over je toekomst!